معماران این سبک :ریچارد راجرز-رنزو پیانو-نرمن فاستر

برج ایفل در نمایشگاه 1889 پاریس ساختمان ایده‌آل و آرمانی معماران های ـ تک است. برج ایفل با 330 متر ارتفاع و اسکلت فلزی نمایان، نمادی از دستاوردهای تکنولوژی در عصر مدرن است.

اصول فکری و طراحی این سبک را می توان در ده مورد ذیل خلاصه کرد:

خوشبینی به علم و پیشرفت علمی و تکنیکی؛
نمایش تکنولوژی به عنوان عصاره و دستاورد عصر جدید؛
نمایش پروسه ساخت؛
شفاف نمودن، لایه لایه کردن و نمایش حرکت در ساختمان؛
نمایش ساختار و اجزاء درون بنا در نمای ساختمان؛
استفاده از رنگ‌های روشن وساده؛
سازه و ساختار به عنوان تزئینات؛
استفاده از اجزاء کششی سبک؛
جدا کردن بخش‌های سرویس دهنده از قسمت‌های سرویس شونده؛
طراحی بام ساختمان به عنوان نمای پنجم ساختمان.

موضوعی که لویی کان در دهه شصت عنوان کرد (بخش‌های سرویس دهنده ـ قسمت‌های خدماتی ـ از بخش‌های سرویس شونده ـ قسمت‌های سکونتی ـ مجزا شوند) هم اکنون یکی از موارد بسیار مهم در ساختمان‌های های ـ تک است.

لذا داکت‌ها، لوله‌ها و اجزاء تأسیساتی ساختمان از بدنه اصلی ساختمان جدا می‌شوند. حسن این کار در بنا به نظر معماران های ـ تک سهولت تعمیر و نگهداری ساختمان است. به علاوه قسمت‌های سرویس دهنده که عمر نسبتاً کوتاهی دارند (یک الی بیست سال) از قسمت‌های سرویس شونده که عمر طولانی تری دارند(بیست الی هفتاد سال) به صورت دو قسمت مجزا از هم عمل می‌کنند.

در اکثر ساختمان‌ها، بام ساختمان به عنوان سطح پنهان و فراموش شده ساختمان فرض می‌شود، ولی در ساختمان‌های های ـ تک ، بام سطح پنجم بنا است و کاملا طراحی می‌شود. بخش‌هایی همچون برج های خنک کننده، آبگردان‌ها، پمپ‌های حرارتی، داکت‌ها، لوله‌های تأسیساتی، خرپاها، کابل‌های سازه‌ای و همچنین جرثقیل پاک کردن شیشه‌ها و خرپشته‌ها، همواره به عنوان بخش مهمی از ساختمان در روی بام طراحی می‌شوند. طرح این بخش‌ها با توجه به چهارنمای دیگر انجام می‌شود و در معرض دید قرار می‌گیرد.

از دیگر معماران معروف این سبک می‌توان از نورمن فاستر یاد کرد.

ریچارد راجرز به عنوان نظریه پرداز اصلی سبک‌ های ‌ـ تک معتقد است که « ساختمان‌های عصر رنسانس در فلورانس شباهتی به بافت مجاور خود و معماری گوتیک قرون وسطا نداشتند، بلکه این معماری جلوه‌ای از تبلور عصر جدید را نوید می‌داد».

راجرز معتقد است که « هر بنایی باید نمایانگر زمان خود باشد». به نظر وی در عصر تکنولو ژی نمی‌توان در خانه‌های یونان باستان و یا قصرهای امپراتوری روم باستان زندگی کرد.

نکته جالب توجه این که در حال حاضر مرتفع‌ترین ساختمان و بزرگ‌ترین فرودگاه جهان توسط یکی از شاخص ترین معماران این سبک یعنی نورمن فاستر طراحی شده است. برج هزاره توکیو و فرودگاه جدید هنگ‌کنگ.

امورزه از درک کارهای این معماران ملاحظه می شود که با استفاده از تکنولوژی ، سعی در استفاده حداکثر از عوامل طبیعی هنچون آفتاب ، باد ، آب‌های زیرزمینی و گیاهان برای تنظیم شرایط محیطی ساختمان دارند. لذا در معماری جدید آنها که به نام اکو ـ تک (اکولوژی + تکنولوژی) خوانده می‌شود ، تکنولوژی در مقابل طبیعت قرار ندارد ، بلکه در کنار و به موازت طبیعت برای بهره‌برداری هرچه بیشتر از امکانات محیطی و تأمین آسایش انسان جای دارد.

رویکرد به زیست و اکولوژی یکی از گرایش های عمده معماران های تک است . این معماران طلایه دار استفاده از عوامل اقلیمی و محیط زیست در ساختمان هستند . ” سازگاری با محیط زیست ” است .

از اصولی که در اکثریت کارهای ارائه شده در اکوتک به نظر می رسد ، می توان موارد زیر را بیان کرد :

تهویه طبیعی با امکان جریان هوا از سقف ، تهویه مطبوع و دمیدن هوا از زیر کف ، کنترل نور و نظایر اینها ، استفاده کردن از منابع طبیعی زیر زمینی ، استفاده کردن از انرژی منابع طبیعی همچون گرما ، نور خورشید ، باد ، انرژی گرمایی ، آب باران .

توجه به نور طبیعی و تغییرات اقلیمی و خلق ساختمان‌هایی که تا حد امکان از حداقل انرژی و نیز انرژی پاک استفاده کنند، مهم‌ترین دغدغه‌های او در این معماری محسوب می‌شوند.

یکی از معروف‌ترین کارهای راجرز در میان نخستین پروژه‌های او قرار دارد: مرکز ژرژ پمپیدو در پاریس که آن را در سال 1971، به همراه رنزو پیانو، در یک مسابقه بین‌المللی طراحی کرد. در این پروژه، آنچه که معمولاً در ساختمان‌ها پنهان نگهداشته می‌شد، در معرض نمایش ‌گذاشته شد و سازه نمایان فولادی این ساختمان و نمای چشمگیر آن که تحت تسلط لوله‌های تأسیساتی، پله‌های ‌برقی و سایر عناصر خدماتی بود، آن را به ساختمانی تأثیرگذار در تاریخ معماری معاصر تبدیل کرد.

فرودگاه باراهاس مادرید

پروژه او برای ترمینال شماره 4 در فرودگاه باراهاس ،در سال 1997 دریک مسابقه معماری انتخاب شد.
فرودگاه باراهاس مادرید اولین بار در سال 1933 افتتاح گردیدو بارها گسترش یافت.در قسمت شمال غربی فرودگاه نیازهای جدیدی برای آن تشخیص داده شده است از جمله : فضای جدید برای یک ترمینال، ساختمانsatellite و دو باند جدید پرواز و ساختمانهای جانبی لازم .
ترمینال جدید، شهر مادرید را بعنوان یک قطب بزرگ اروپایی مطرح خواهد کرد واین موقعییت، کانون ارتباطی بین اروپا و آمریکای لاتین خواهد بود.

این پروژه بالغ بر 1 میلیون متر مربع مساحت دارد و در حدود 6 میلیارد یورو برای ساخت و راه اندازی آن هزینه شده است. همچنین توانایی جابجایی 35 میلیون مسافر را در سال دارد.ترمینال جدید یک توالی شفاف فضایی برای وارد شدن و راهی شدن مسافران را به نمایش می گذارد.خوانایی ساختمان و طراحی مدولار، یک توالی تکرار شونده موج گونه ای را توسط بالهای پهناور فولاد پیش ساخته خلق می کند.

سقف با نوارهای bamboo بامبو مزین شده .این نوارها یک ظاهر صاف و یکپارچه ای را ایجاد میکنند و در تضاد با آنها،سازه های درختی رنگ شده قرار گرفته است. این سازه درختی به منظور خلق یک چشم انداز یک کیلومتری، رنگ شده اند.طبقه پایین تر ساختمان، فضای انبار وجابجایی باراست که یک تضاد برجسته ای را به همراه فضای سبک و شفاف در بالا به نمایش می گذارد. سقف بزرگ ترمینال برای جریان دادن نورطبیعی به داخل، گویی پانچ شده است. این هدایت نور به دقت کنترل شده است.

رنزو پیانو

رنزو پیانو در جئونا در ایتالیادر 14 سپتامبر سال 1937 متولد شد در سال 1964 از دانشگاه معماری در میلان فارغ التحصیل شد و به عنوان یک دانش آموز در زیر نظر یک گروه مهندسی در فلورانس شروع به کار کرد .معماری پیانو به سوابق او بستگی دارد چرا که پدری معمار داشت و با طرز قرار گرفتن ساختمان ها آشنا بود او پسری خجالتی بود که در منطقه پیکی زندگی می کرد در آنجا منظره ای از طبیعت وجود نداشت و آفتاب سوزان هم آنها را دچار مشکل می کرد لذا تصمیم گرفت تا سایبانی از برگ در امتداد باد به طور ثابت درست کند و این اولین کار او در راستای معماری بود .

«پیانو»مهندسی معماری را در دانشگاه «فلورانس» و «پلیتکنیک میلان» سپری کرد و بعدها در سال 1964 فارغ التحصیل شد . بعد از پدرش ، « فرانکو آلبینی » اولین الگو و کار فرمای او شد . پیانو با « آلبینی » به مدت دو سال کار کرد . این همکاری زمانی بود که آلبینی مشغول کار برای تبدیل یک موزه در جنوا بود .

شاید « پیانو » بیشترین تجربه ی خود را در سفر هایی بدست آ ورد که آ خر هفته ها از منزل به « جنوا » می رفت .

پیانو فهمید که متد طراحی آلبینی ( که الان متد پیانو می باشد ) مبنی بر حذف کردن قسمتهای غیر ضروری است بدون اینکه آسیبی به سیستم برسد .

مجموعه فرهنگی تیجیبائو

مجموعه فرهنگی jean marie tjibaou در اقیانوس شمالی در شبه جزیره newcaledonia مستعمره فرانسه و پایتخت نومایا قرار گرفته است . این مجموعه بر خواسته ازتوجه به گیاهان بومی و کلبه هایی که به وسیله مردم بومی کاناک ساخته شده بود،توسط معمار ایتالیایی –رنزوپیانو-در سال 1993طراحی شده است .
مجموعه که سایت عظیمی را به خود اختصاص داده است به jeam marie tjibaouرهبر سیاسی مردم کاناک که در جنگ برای استقلال داخلی new caledoniaدر سال 1989 کشته شد ،اهدا شده است و به همین اسم نامگذاری شده است.

مجموعه فرهنگی تی جی بائو از منحنیهای قفس مانند که از چوب درختان کاج و صنوبر ساخته شده است . مرکز فرهنگی برای نمایش دادن و فعالیت های مختلف روز مره در صدد تامین موضوعات بر طبق فرهنگ مردم کاناک طراحی شده است و ریشه های فرهنگ آن ها را حفظ کرده است و در طراحی ساختمان ، از باورها و اعتقادات فرهنگی مردم کاناک و همچنین چشم انداز زیبای شبه جزیره الهام گرفته شده است .

آب و هوا در نیو کالدونیا به طور قابل توجهی گرم و مرطوب است ،بنابراین یکی از ملاحظات اصلی برای مجموعه به وجود آوردن یک سیستم خنک کننده انفعالی کارا و موثر است.
سیستم تهویه ی انفعالی یکی از روش های اصلی خنک کردن و تهویه در مجموعه tjibaouاست.
مجموعه از 10 خانه انتزاعی چوبی با سایز ها و عملکردهای متفاوت تشکیل شده است که رنزو پیانوبرای آنها عنوان caseرا پیشنهاد کرده است.
اینcaseها در یک انهنای ملایم در طول شبه جزیره به منظور تهویه ی ماکزیمم روی یک تپه جای گرفته اند ،جایی که بیشترین باد است .نما به سوی باد جنوبی غالب است.
در این مجموعه از ارمان های طبیعی مشخص از قبیل باد ،نور،آب،و پوشش گیاهی استفاده می شود .

آکادمی علوم کالیفرنیا – رنزو پیانو

“ما برای آکادمی، محلی ساخته ایم که هم نظر بصری و هم از نظر عملکرد، جزئی از محیط اطرافش است، مثل اینکه تکه ای از زمین را برداشته باشید و زیرش یک ساختمان ساخته باشید”. اینها جملاتی بود که رنزو پیانو برای وصف آکادمی علوم کالیفرنیا گفته است.

آکادمی علوم کالیفرنیا، هم یک موزه ی تاریخ طبیعی است، هم یک رصدخانه و هم محل نگهداری بیش از ۲۰ میلیون تحقیق که از دانشمندان سراسر دنیا جمع آوری شده است. بنای قدیمی این محوطه، شامل ۱۲ ساختمان جدا از هم بود که هم اکنون همه ی آنها توسط ساختمانی مدرن که بر روی طبیعت محیط تاکید کرده به صورت یکپارچه درآمده. با وجود زیربنای وسیع این مجموعه مقدار انرژی که در آن به هدر میرود، با استفاده از آخرین تکتولوژی های ساختمانی بسیار ناچیز است.

تپه هایی که روی سقف به صورت گنبد هایی قرار گرفته شده که حداکثر شیبش ۶۰ درجه است، تنها برای زیبایی ظاهری بنا نیست. این تپه ها هم نقش یک افلاک نما را بازی میکند و هم برای نورگیری داخل استفاده می شود؛ علاوه بر آنها این تپه های گنبد مانند به وابستگی بین زمین و علوم زیستی جانداران اشاره دارد و این بنا به وسیله ی آنها مقدار زیادی از انرژی اش را ذخیره می کند.

در حقیقت این تپه ها در روی سقف مانند بادگیر عمل می کنند، یعنی با به گردش درآوردن هوا در داخل ساختمان، هوای خنک را داخل محوطه ی اصلی بنا می کنند و به این وسیله در مصرف انرژی تا حدود زیادی صرفه جویی می شود.

سقف این بنا با ۶ اینچ خاک پوشانده شده است. این کار علاوه بر اینکه باعث میشود این سقف، عایق بسیار خوبی در برابر دما باشد ( به طوری که دمای داخل بنا ۱۰ درجه خنک تر از دمای خارج است )، عایق بسیار مناسبی برای صدا هم هست ( این سقف فرکانس صدا ها را تا ۴۰ دسیبل کاهش می دهد ). علاوه بر همه ی اینها، این سقف با جذب ۹۸ درصد از آب بارندگی های احتمالی ، آب لازم برای آبیاری گیاهان را در تمام طول سال تامین میکند.

هدف رنزو پیانو این بوده تا با ساختن بنای شفاف، ارتباط بین این ساختمان و محیط اطرافش را به بهترین وجه به بینندگان القا کند، برای همین “شیشه” در دیوار های خارجی این بنا به مقدار بسیار زیادی مورد استفاده قرار گرفته که به بینندگان این امکان را میدهد تا از بین دیواره های آن، به تماشای موزه ای که در داخل وجود دارد بپردازند.

پروژه نیویورک تایمز :

این بنا مجموعه ای از بهترین ویژگی های معماریست که یک ساختمان می تواند داشته باشد : نورپردازی، نما، ارتباط با خیابان های اطراف، دسترسی ها و … ولی شاید مهمترین ویژگی آن ارتباط و هماهنگی بسیار کاملی باشد که با محیط اطراف خود در شهر نیویورک دارد.

نرمن فاستر

نورمن فاستر در سال 1935 در منچستر انگلیس در خانواده ای فقیر به دنیا آمد.

در سن 21 سالگی او بورس تحصیلی را در معتبر ترین مدرسه معماری جهان مدرسه معماری یل(Yale University) به خود اختصاص داد تا با رفتن به سرزمین آمال سپید ایالات متحده گام در راهی نهد که آینده ان روشن بود مدرسه معماری یل جایی بود که بیشترین تاثیر را در دیدگاه نورمن گذاشت البته مدرسه ای که شاید چندان خاطرات خوشی را مرد طلایی ریبیا (RIBIA ) امروز در خاطر نداشته باشد . نورمن جوان منچستری در یل بود که با ریچارد راجرز فلورانسی آشنا شد او به همراه وندی و سوزی گروهی را در یل درست کردند به نام گروه 4.

بعد ها نورمن با وندی ازدواج کرد و ریچارد با سوزی این گروه کوچک تا سال 1967 در لندن که دفتر معماری فاستر و همکاران راه افتاد به بقای خود ادامه داد . تاسیس این دفتر را باید پایان کار گروه 4 دانست چون دیری نگذشت که اختلافات بالا گرفت نورمن با وندی نمی ساخت و بعد هم راجرز با سوزی و این چنین پایان زندگی زنا شویی آنها فرا رسید از گروه 4 نفره نرمن و ریچارد ماندند و کار کردند به طوری که هم نورمن فاستر و هم ریچارد راجرز در معماری هایتک خبره و ماهر شدند . راجرز در سال 1970دفتر معماری با نام خودش را تاسیس کرد تا مستقل شود.

نورمن فاستر یکی از معروفترین معماران سبک اکوتک است . طرح وی برای بازسازی راشیتاگ ، پارلمان جدید آلمان در برلین در سال 1993 به عنوان برنده اول اعلام شد . فاستر در طرح خود یک شیشه ای به جای گنبد تخریب شده پارلمان ، در جنگ جهانی دوم ، در نظر گرفت .

این گنبد از چند نظر جالب توجه بود : نخست آنکه در داخل گنبد دو رامپ مارپیچ قرار دارد که به سکوی فوقانی جهت تماشای مناظر اطراف ختم می شود و لذا مردم به صورت سمبلیک بر بالای سر نمایندگان خود صعود می کنند . در هنگام شب گنبد از طریق تالار مجلس روشن می شود و به صورت گنبدی نورانی می درخشد ، که نشانه ای از قدرت و توانایی این پروسه در آلمان فدرال است .

از موارد دیگر می توان ، پنجره های هوشمند جهت تهویه هوا ، استفاده از سوخت تجزیه شونده بیوگاز جهت تولید برق بدون آلودگی ، حرارت تولید شده در یک مخزن طبیعی آب گرم در زیر ساختمان ، آب سرد لایه های زیر زمینی جهت تامین سرمایش ساختمان ، را نام برد .

برج هیرست نیویورک

این برج 42 طبقه که در محله منهاتان قرار گرفته و به یک ساختمان سبک آرت دکو که یکی از نشانه های مهم شهری منهاتان است در سال های 28-1920 ساخته شده الحاق شده است به گونه ای که بر روی این ساختمان قرار گرفته است .

نرمن فاستر در باره این طرح می گوید این ترکیب بهترن نمونه برای ترکیب ساختارهای دنیای قدیم با جدید است که نوایی دو نفره را به شکل تاریخی و مدرن اجرا میکنند